آب پرمصرف‌ترین مایعی است که ما هر روز مصرف می‌کنیم. مصرف آب آنقدر برای ما ضروری است که مدت زمان زنده ماندن بدون آب را در حدود چند ساعت تخمین می‌زنند. اما آبی که ما مصرف می‌کنیم خالص نیست. سال‌هاست که در بسیاری از نقاط دنیا به آب آشامیدنی مردم مقداری فلوراید اضافه می‌شود. البته به‌طور طبیعی اندکی فلوراید در آب، خاک و مواد غذایی که ما هر روز مصرف می‌کنیم، وجود دارد. اما مقدار بیشتری فلوراید به خمیر دندان، دهان‌شویه و محصولات دیگر اضافه می‌شود. اما دلیل اضافه کردن فلوراید به آب و محصولات بهداشتی دهان و دندان چیست؟ و آیا مصرف فلوراید برای ما بی‌خطر است؟
فلوراید چیست و از کجا می‌آید؟
یکی از عناصر موجود بر روی کره زمین فلورین است. زمانی‌که فلورین با مواد معدنی موجود در خاک ترکیب شود، مواد نمکی تشکیل می‌دهد که با نام ترکیبات فلورایدی شناخته می‌شوند. این ترکیبات به راحتی در آب حل شده و وارد آب‌های زیرزمینی می‌شوند. در نتیجه می‌توان گفت به طور طبیعی مقداری فلوراید در آب خام که از چشمه‌ها بدست می‌آید، وجود دارد. اما یک کشف جالب در حدود نود سال پیش بسیاری از مردم را ترغیب کرد که فلوراید بیشتری به آب آشامیدنی خود اضافه کنند.
ماجرای کشف فلوراید در آب
دندانپزشکی به نام فردریک اس مک‌کی متوجه شد نوعی لکه روی دندان مردم ناحیه کلورادو رایج است. او همچنین دریافت مردم این منطقه کمتر به پوسیدگی‌های دندان دچار می‌شوند. او با کمک یک شیمیدان این مسئله را مطالعه کرد و فهمید علت لکه‌های روی دندان که امروزه به نام فلوروسیس می‌شناسیم و کمتر شدن خرابی‌های دندان در منطقه مورد مطالعه آنها، یکسان است. در آب چشمه‌های این منطقه مقدار زیادی فلوراید وجود داشت. آنها با مطالعه بیشتر دریافتند، مصرف مقدار خاصی فلوراید به خرابی کمتر دندان‌ها کمک می‌کند ولی مصرف بیشتر آن باعث ایجاد لکه‌های سفید روی دندان می‌شود.
به این ترتیب در چند سال آینده تصمیم بر آن شد تا مقدار مشخصی فلوراید به آب آشامیدنی مردم اضافه شود تا از هزینه‌های دندانپزشکی و مشکلات ناشی از خرابی‌های دندان پیشگیری شود. گراند رپیدز در میشیگان اولین جایی بود که فلوراید را به آب آشامیدنی خود اضافه کرد و بعدها شهرهای دیگر هم این فرآیند را تکرار کردند. به این ترتیب فلوراید در آب، خمیردندان و دهان‌شویه رایج شد.
آیا فلوراید در آب می‌تواند باعث نگرانی ما شود؟
در سال‌های اخیر تحقیقات بیشتری بر روی مصرف فلوراید انجام شده است و نتیجه برخی تحقیقات از آثار مخرب مصرف بیش از حد فلوراید خبر می‌دهد. به همین دلیل است که تعدادی از مردم برای حذف فلوراید از آب لوله کشی تلاش می‌کنند. این تحقیقات بیان می‌کند مصرف زیاد فلوراید می‌تواند در رشد عصبی، مفاصل، استخوان‌ها و دندان‌ها مشکلات جدی ایجاد کند. برای مثال لکه‌های سفید روی دندان یا همان فلوروسیس معمولا خفیف است و خطری ندار،د اما در صورت شدید بودن می‌تواند باعث تغییر شکل مینای دندان و ایجاد سوراخ در دندان شود.
نگرانی‌های اخیر درباره وجود فلوراید در آب همچنین باعث شده برخی افراد تصمیم بگیرند تا در خانه خود فلوراید را از آب آشامیدنی حذف کنند. تقطیر، استفاده از ریحان و به‌کارگیری برندهای معتبر دستگاه تصفیه آب خانگی از جمله روش‌های خانگی برای حذف فلوراید از آب هستند.
خطرات مصرف بیش از اندازه فلوراید
علاوه‌بر مشکلات دندانی مقدار بیش از حد مجاز فلوراید در آب می‌تواند باعث بروز مشکلات استخوانی شود. فلوراید زیاد استخوان‌ها را سخت می‌کند و خاصیت ارتجاعی آنها را کاهش می‌دهد. فلوراید زیاد همچنین ممکن است بر روی عملکرد غده پاراتیروئید تاثیر بگذارد. در نتیجه در میزان ترشح هورمون‌های غده پاراتیروئید اختلال به وجود می‌آید. این موضوع باعث می‌شود کلسیم از ساختارهای استخوانی تخلیه شده و میزان کلسیم در خون از حد طبیعی بیشتر شود.
همچنین نتیجه برخی تحقیقات نشان می‌دهد مقدار فلوراید مصرفی می‌تواند در ضریب هوشی کودکان موثر باشد. در مطالعه‌ای در سال 2017 محققان سطح فلوراید را در 299 زن در دوران بارداری و در کودکان بین سنین 6 تا 12 سال آنها اندازه‌گیری کردند. آنها توانایی شناختی را در سنین 4 سال و بین 6 تا 12 سال آزمایش کردند. سطوح بالاتر فلوراید با نمرات پایین‌تر آزمون‌های IQ همراه بود. همین خطرات باعث شده بسیاری از افراد از دستگاه تصفیه آب دارای فیلتر اسمز معکوس برای حذف فلوراید استفاده کنند.
فواید وجود فلوراید در آب
طبق تحقیقات بسیاری که در طول سال‌ها انجام شده است مصرف مقدار استانداردی از فلوراید می‌تواند در کاهش پوسیدگی‌های دندانی تاثیر به‌سزایی داشته باشد.
انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) می‌گوید فلوراید موجود در آب برای جوامع مفید است زیرا:
- پوسیدگی دندان را 20 تا 40 درصد کاهش می‌دهد.
- از دندان‌ها در برابر حفره‌ها محافظت می‌کند.
- ایمن و موثر است.
- باعث صرفه‌جویی در هزینه درمان دندان می‌شود.
- طبیعی است.
فلوراید در آب طبیعی وجود دارد. ADAمی‌گوید افزودن فلوراید مانند تقویت شیر با ویتامین D، آب پرتقال با کلسیم، یا غلات با ویتامین‌های B و اسید فولیک است. یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که با وارد کردن فلوراید در آب، کودکان تا 35 درصد کمتر دندان‌های شیری پوسیده، از دست رفته یا پر شده داشتند. در نتیجه استفاده از فلوراید روی دندان‌های کودکان می‌تواند از پوسیدگی آنها جلوگیری کرده یا آن را کاهش دهد.
اگر دوست دارید درباره اهمیت مصرف آب سالم برای بدن بیشتر بدانید مقاله کم آبی بدن را از دست ندهید.
حقایقی در مورد مصرف فلوراید
حقایق زیر در تایید افزودن فلوراید در آب به کار می‌روند:
- بعید به نظر می‌رسد مصرف مقدار اندک فلوراید برای بدن خطر داشته باشد.
- در مقادیر مناسب، فلوراید به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند.
- اضافه کردن فلوراید به آب شبیه افزودن ویتامین به غذاها است.
- استفاده از فلوراید در آب برای محافظت از دندان‌ها نیاز به روش‌های دندانپزشکی پرهزینه را کاهش می‌دهد.
- بیش از 100 سازمان بهداشت ملی و بین المللی و سایر سازمان‌ها مزایای فلوراید اضافه شده را تایید می‌کنند.
استدلال‌های زیر علیه استفاده از فلوراید در آب به کار می‌روند:
- فلوراید یک نوروتوکسین است که در دوزهای بالا می‌تواند مضر باشد.
- قرار گرفتن در معرض بیش از حد فلوراید می‌تواند منجر به تغییر رنگ دندان و مشکلات استخوانی شود.
- اگر افزودن فلوراید به آب مانند دارو است، باید برای مردم حق انتخاب وجود داشته باشد که دارو مصرف کنند یا نه.
- افراد مختلف به مقادیر متفاوتی از مواد مختلف مانند فلوراید نیاز دارند.
- سطوح فعلی فلوراید در آب ممکن است ایمن نباشد.
- استفاده از فلوراید در آب ممکن است برای محیط زیست مضر باشد.
کدام خوراکی‌ها فلوراید دارند
به جز آبی که مصرف می‌کنیم خوراکی‌های بسیار دیگری هم وجود دارند که حاوی مقادیری از فلوراید هستند. برای مثال فلوراید به برخی از آدامس‌ها، نخ دندان‌ها و شکلات‌ها نیز اضافه می‌شود. به علاوه غذاهای دریایی نیز عموما به طور طبیعی فلوراید دارند. چای سبز و چای سیاه تازه‌دم هم نوشیدنی‌های حاوی فلوراید هستند. البته اگر در کنار آنها قند مصرف کنید برای دندان‌های شما مضر خواهند بود.
همچنین تمام سبزیجات اگر به صورت خام یا نیم‌پز مصرف شوند، مقداری فلوراید دارند. هرچند بر اثر پخته شدن در دمای بالا فلوراید آنها از بین می‌رود. سبزیجات خام علاوه بر اینکه فلوراید دارند جزو خوراکی‌های آبرسان بدن نیز هستند.
کلام آخر
تاکنون نظرات متفاوتی درباره استفاده از فلوراید در آب ارائه شده است. به طور قطع مصرف حد استانداردی از فلوراید به سلامت دندان‌های ما کمک می‌کند. اما برخی افراد گمان می‌کنند فلوراید موجود در آب آشامیدنی بیش از نیاز ما است. این افراد بر حذف فلوراید از آب آشامیدنی تاکید می‌کنند. اگر شما هم تمایل دارید فلوراید را از آبی که می‌نوشید، حذف کنید، می‌توانید در منزل خود از بهترین دستگاه تصفیه آب موجود در بازار که فیلتر اسمز معکوس دارند، استفاده کنید.
در گفتگو ها شرکت کنید.