آنچه باید در مورد کم آبی بدن بدانید

یک روز گرم تابستان را در نظر بگیرید که مجبور شدید زمان زیادی را بیرون از خانه و در زیر آفتاب باشید. وقتی به خانه برمی‌گردید به‌شدت احساس گرما و تشنگی می‌کنید، دهان شما خشک شده، سردرد دارید و بی‌حال شده‌اید. همه اینها نشانه‌هایی برای کم آب شدن بدن است. کم آبی بدن زمانی اتفاق می‌افتد که نسبت مایعاتی که از بدن خارج می‌شود نسبت به مایعاتی که به بدن وارد می‌شود، بیشتر باشد. از آنجایی که بیشتر بدن ما از آب تشکیل شده است، بدون آب نمی‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد. در نتیجه کم آبی ممکن است خطرات جدی برای ما در پی داشته باشد.

تعادل آب در بدن

بدن ما برای متعادل نگه داشتن سطح آب یک سیستم پیچیده دارد. میزان آب در بدن انسان به عوامل مختلفی مانند سن، وزن و جنسیت بستگی دارد؛ اما به هر روی بیشتر بدن ما از آب تشکیل شده است. زمانی که سطح آب در بدن ما کاهش پیدا کند ما احساس تشنگی می‌کنیم و این یعنی باید ورودی مایعات مانند آب را بیشتر کنیم. از طرف دیگر ما با تنفس، تعریق، ادرار و مدفوع دائما آب از دست می‌دهیم. البته بیماری‌هایی مانند اسهال و استفراغ هم روند از دست دادن آب را تسریع می‌کنند.

اگر بدن ما کم آب شود. آب را به قسمت‌های مهم‌تر و حیاتی‌تر منتقل می‌کند. سردرد، بی‌حالی و یبوست از علائم اولیه کم آبی بدن هستند. در بیشتر موارد با افزایش مصرف مایعات می‌توان مشکل کم آبی را برطرف کرد، اما اگر این موضوع شدید باشد فرد به مراقبت‌های پزشکی فوری نیاز خواهد داشت.

اگر برای نوشیدن آب سالم‌تر قصد خرید دستگاه تصفیه آب را دارید، می‌توانید روی خرید دستگاه تصفیه آب خانگی سرمایه گذاری کنید.

علائم کم آب شدن بدن

تشنگی و تیره شدن ادرار از اولین علائم کم آبی بدن هستند. هرچه سطح آب در بدن ما کمتر باشد تعداد دفعات ادرار و حجم آن کاهش می‌یابد و رنگ آن تیره‌تر می‌شود. البته باید در نظر داشت، با افزایش سن این احتمال وجود دارد که کم آبی بدون تشنگی اتفاق بیافتد. به همین دلیل است که همیشه باید بهترین زمان برای نوشیدن آب را در نظر داشته باشید و مصرف آب کافی را جدی بگیریم. همچنین در هوای گرم و هنگام بیماری آب بیشتری بنوشیم.

کم آبی خفیف با علائمی مانند خشکی دهان، بی‌حالی، ضعف عضلات، سردرد و سرگیجه همراه است. اما در حالت‌های شدیدتر زمانی که بدن بین 10 تا 15 درصد از آب خود را از دست داده باشد علائمی مانند عدم تعریق، گودرفتگی چشم‌ها، پوست چروکیده، فشار خون پایین، ضربان قلب بالا، تب، هذیان و بی‌هوشی اتفاق می‌افتد. علائم کم آبی بدن در کودکان ممکن است با فرورفتگی نقطه نرم بالای سر که به فونتانل شناخته می‌شود، خشکی زبان و دهان، گریه بدون اشک، فرورفتگی گونه و چشم و خشک ماندن پوشک برای مدت زمان بیش از سه ساعت، همراه باشد.

علت کم آبی بدن

احتمالا همه ما تا حدی از فواید نوشیدن آب می‌دانیم. اما در برخی موارد مانند بروز برخی بیماری‌ها، همچنین در هنگام ورزش‌های سنگین و در هوای گرم اهمیت این موضوع دوچندان می‌شود. به طور کل مصرف نکردن آب کافی، از دست دادن بیش از اندازه آب و یا ترکیبی از هر دو باعث بروز کم آبی می‌شود.

ممکن است در یک روز پرکار فراموش کنیم تا به اندازه کافی آب بنوشیم یا در هنگام کمپ زدن یا سفر در دل طبیعت به آب دسترسی نداشته باشیم. در این صورت بدن ما خیلی زود کم آب می‌شود.

اسهال و استفراغ از عوامل دیگر کم آبی بدن هستند که حتی در مواردی ممکن است به مرگ بیمار منجر شوند. در هنگام اسهال آب موجود در مواد غذایی از طریق روده بزرگ جذب نمی‌شود و دفع بیش از حد آب موجب دی‌هیتراته شدن بدن می‌شود. استفراغ علاوه بر آنکه باعث از دست رفتن آب زیادی می‌شود جایگزینی آن با نوشیدن را دشوار می‌کند.

دیابت و تکرر ادرار که می‌تواند ناشی از دیابت، مصرف الکل یا مصرف داروهای خاص باشد نیز به دلیل افزایش ادرار باعث از دست دادن مقدار بیشتری آب می‌شود که ممکن است به کم آبی بدن منجر شود. همچنین سوختگی با آسیب به رگ‌ها و بافت بدن باعث نشت آب به بافت‌های اطراف می‌شود.

تعریق زیاد در هنگام ورزش یا در هوای گرم هم موجب از دست رفتن آب بدن می‌شود. در هنگام بیماری هم تب می‌تواند باعث افزایش تعریق و در نتیجه از دست رفتن آب شود.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

با اینکه کم آبی بدن ممکن است برای هر فردی رخ بدهد، اما این موضوع برای برخی افراد خطرات بیشتری در پی خواهد داشت. با بالا رفتن سن، افراد آنها تمایل کمتری به نوشیدن آب دارند تا کمتر برای رفتن به دستشویی بلند شوند. همچنین با افزایش سن تغییراتی در مغز رخ می‌دهد که باعث می‌شود تشنگی کمتر احساس شود. کم آبی در نوزادان و کودکان هم می‌تواند جدی و خطرناک باشد. در این سن معمولا کم‌آبی به علت‌هایی مانند اسهال و استفراغ رخ می‌دهد.

به‌علاوه ورزشکاران به ویژه افرادی که در رشته‌های استقامتی مانند ماراتن، سه‌گانه و مسابقات دوچرخه‌سواری شرکت می‌کنند تا حد زیادی در خطر کم آبی بدن قرار دارند. در ضمن افرادی که به بیماری‌های مزمن مانند اختلال غده فوق کلیوی، دیابت و بیماری‌های کلیه دچار هستند بیشتر در معرض خطر دی‌هیتراته شدن بدن قرار دارند.

مصرف الکل و کافئین ادرارآور است و باعث از دست دادن مقدار بیشتری آب می‌شود. در نتیجه افرادی که به مصرف الکل معتاد هستند از جمله گروه‌های در معرض خطر کم آبی بدن هستند. درست است که ما از خطرات کم آبی و توصیه‌های جدی گرفتن مصرف آب باخبریم، اما شاید برای شما جالب باشد بدانید که مصرف بیش از اندازه آب هم می‌تواند تعادل بدن را برهم زده و مشکل آفرین باشد. ادرار بیشتر و دفع مواد معدنی موجود در بدن از جمله معایب مصرف بیش از حد آب است.

عوارض کم آبی بدن

اگر بدن ما چیزی در حدود ده درصد آب خود را از دست بدهد به عوارض جدی کم آبی دچار می‌شود. در هنگام کم آبی شدید حجم خون موجود در بدن کاهش پیدا می‌کند. در این زمان فشار خون ما کاهش پیدا می‌کند و اکسیژن‌رسانی به قسمت‌های مختلف بدن مختل می‌شود. با از بین رفتن تعادل الکترولیت‌های موجود در بدن ممکن است دچار تشنج شویم.

همان‌طور که می‌دانید تعریق یکی از راهکارهای موجود در بدن برای ثابت نگه داشتن دما است. در هنگام کم شدن آب بدن، تنظیم دما به‌درستی صورت نمی‌گیرد، دمای بدن بالا می‌رود و دچار گرمازدگی می‌شویم. همچنین با برهم خوردن سیستم دستگاه ادراری امکان به وجود آمدن عفونت ادراری، سنگ کلیه و در نهایت نارسایی کلیه وجود دارد.

تشخیص مشکل کم آبی

برای تشخیص مشکل کم آبی بدن پزشکان از ترکیبی از معاینات جسمی و روانی استفاده می‌کنند. بیماری که علائمی مانند فشار خون پایین، ضربان قلب سریع، تب، عدم تعریق و پوست چروکیده و غیرقابل ارتجاع دارد، معمولاً کم آب تلقی می‌شود. البته پزشکان در بیشتر موارد از آزمایش خون برای آزمایش عملکرد کلیه و بررسی سطوح سدیم، پتاسیم و سایر الکترولیت‌ها استفاده می‌کنند. تجزیه و تحلیل ادرار نیز اطلاعات بسیار مفیدی را برای کمک به تشخیص کم آبی بدن ارائه می‌دهد. در یک فرد کم آب، رنگ ادرار تیره‌تر و غلیظ‌تر خواهد بود و سطح مشخصی از ترکیبات به نام کتون در آن وجود خواهد داشت.

درمان و پیشگیری از کم آبی بدن

ساده‌ترین و اولین راه درمان کم آبی بدن مصرف مایعات شفاف مانند، انواع آب آشامیدنی، یخ و نوشیدنی‌های ورزشی است. اگر کم آبی شدیدتر باشد، استفاده از سرم یکی از راه‌های سریع برای بالا بردن سطح مایعات در بدن است. نوشیدن نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌هایی که کافئین دارند مانند قهوه و چای برای کسانی که به کم آبی دچارند ممنوع است. البته اگر مشکل زمینه‌ای مانند اسهال، استفراغ و یا تب موجب کم آب شدن بدن شده باشد، باید با استفاده از درمان‌های مناسب و داروهای ضد اسهال، ضد تب یا ضد تهوع برطرف شود.

پیشگیری مهم‌ترین کار برای جلوگیری از بروز مشکل کم آبی بدن است. در روزهای گرم تابستان و یا موقع ورزش حتما به اندازه کافی آب مصرف کنید و همچنین موقع کار به اندازه کافی از آب یا خوراکی‌های آبرسان بدن مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه استفاده کنید. با احتیاط کافی می‌توانید تا حد زیادی از بروز مشکل پیشگیری کنید. همچنین در نظر داشته باشید کودکان و سالمندان به مراقبت بیشتری احتیاج دارند. اگر کودک شما در زیر آفتاب، در پارک یا کوچه با دوستانش بازی می‌کند، مواظب باشید، به اندازه کافی آب مصرف کند.

علاوه بر مصرف کافی آب، سلامت آبی که می‌نوشیم هم اهمیت بسیاری دارد. در صورتی که آب مصرفی شما از کیفیت چندان خوبی برخوردار نیست، بهتر است درباره بهترین تصفیه آب خانگی اطلاعات بیشتری داشته باشید. شاید بتوانید با استفاده از دستگاه تصفیه آب، کیفیت و سلامت آب خود را به حد استاندارد برسانید.